Azərbaycana xoş gəlmisiniz.

Təhsil və elm

Təhsil və öyrənmə Azərbaycan mədəniyyəti və tarixinin ayrılmaz hissəsidir. 19-cu əsrdə ölkə üzrə Avropa tərzində təhsil müəssisələri yaradılmışdır. 1919-cu ildə Şərqdə ilk ali təhsil ocaqlarından biri olan Bakı Dövlət Universiteti təsis edilmiş və ölkədə ali təhsilin əsasını qoymuşdur. Sovet dövründə isə milli təhsil siyasəti Sovet sisteminin prinsipləri ilə əvəz olunmuşdur.

1991-ci ildə Azərbaycanın müstəqilliyini bərpa etməsindən sonra Təhsil İslahatı Proqramı həyata keçirildi. 1999-cu ildə hökumət tərəfindən dünya standartlarına uyğun təhsil metodologiyası hazırlanaraq tətbiq edildi. Hazırkı təhsil sistemi məktəbəqədər müəssisələr, ümumtəhsil məktəbləri, peşə məktəbləri, texnikumlar və universitetlərdən ibarətdir.

2009-cu ildə qəbul edilən yeni təhsil qanunvericiliyi yenilənmiş təhsil sisteminin hüquqi əsasını müəyyən etdi. Dövlət məktəbləri ilə yanaşı, özəl təhsil müəssisələri şəbəkəsi yaradılmışdır. Azərbaycanın ali təhsil müəssisələri fəal şəkildə Bolonya prosesində iştirak edirlər. Hal-hazırda dünyanın müxtəlif ölkələrindən minlərlə gənc Azərbaycanın ali təhsil müəssisələrində təhsil alır. Azərbaycan təhsil sistemi həmçinin ən yaxşı tələbələrin dünyanın aparıcı universitetlərində təhsil almasına şərait yaradır.

Azərbaycan Milli Elmlər Akademiyası (AMEA), Bakı, Azərbaycan

Azərbaycan elmi kəşflərinin uzun bir tarixi var. Hazırda elmi tədqiqatlar 1945-ci ildə yaradılmış Azərbaycan Milli Elmlər Akademiyası (AMEA) və bir sıra digər universitetlər tərəfindən aparılır. Riyaziyyat, fizika, neft kimyası, geologiya, biologiya və digər sahələri əhatə edən ixtisaslaşmış elmi məktəblər mövcuddur. Azərbaycan Dövlət Neft Akademiyası neft hasilatı sənayesində elmi tədqiqatları və yenilikləri ilə tanınır. Bundan əlavə, humanitar və sosial elmlər sahəsində aparılan tədqiqatlar Azərbaycan ədəbiyyatı, tarixi, fəlsəfəsi və digər mövzuların dərk edilməsi və qiymətləndirilməsinə töhfə vermişdir.

Ədəbiyyat

Ədəbiyyat Azərbaycan mədəniyyətində xüsusi yer tutur və folklor onun əsasını təşkil edir. 1300 ildən çox yaşı olan “Dədə Qorqud Kitabı” Azərbaycan epik ədəbiyyatının mühüm nümunəsidir. Orta əsrlərdə Azərbaycan şairi Nizami dünya şöhrətli “Xəmsə”sini yaratmış, görkəmli şair Füzuli isə milli və regional sərhədləri aşan bir məşhurluq qazanmışdır. Onun “Leyli və Məcnun” əsəri ədəbiyyatın incisi hesab edilir. Azərbaycan ədəbiyyatının digər böyük nümayəndələrindən biri isə 19-cu əsrdə Azərbaycan teatrı üçün dramatik formanı təkmilləşdirən Mirzə Fətəli Axundov olmuşdur.

Sovet dövründə Hüseyn Cavid, Əhməd Cavad və Mikayıl Müşfiq kimi parlaq Azərbaycan ədəbiyyat xadimləri Sovet rejiminin repressiyasına məruz qalmışdır. Səməd Vurğun, Süleyman Rüstəm, İlyas Əfəndiyev və Məmməd Səid xüsusilə tanınmış ədiblər sırasında olmuşdur. Azərbaycan şairi Şəhriyar həm Azərbaycan, həm də İran ədəbiyyatı üçün böyük əhəmiyyət kəsb etmişdir. Azərbaycanlı mühacir yazıçı Qurban Səidin “Əli və Nino” romanı bütün dünyada məşhurdur. Müasir Azərbaycan ədəbiyyatının tanınmış simalarından Bəxtiyar Vahabzadə, Anar və digər yazıçıları qeyd etmək olar. Çingiz Abdullayev isə maraqlı detektiv romanları və hekayələri ilə beynəlxalq aləmdə tanınmışdır.

Musiqi

Azərbaycan muğamı 2003-cü ildən etibarən UNESCO tərəfindən Bəşəriyyətin Şifahi və Qeyri-Maddi İrsinin Şah Əsəri kimi tanınmışdır.

Alim Qasımov – Sarı Gəlin dinləyin:

Bu yüksək dərəcədə mürəkkəb incəsənət növü, ehtiraslı bir şəkildə ifa edilərək klassik poeziya və musiqi improvizasiyasını birləşdirir və xüsusi yerli ladlardan istifadə edir. Bakıda Beynəlxalq Muğam Mərkəzi açılmış və mütəmadi olaraq Beynəlxalq Muğam Festivalı təşkil olunur.

Muğamın müasir inkişafı isə pianoçu və bəstəkar Vagif Mustafazadə tərəfindən yaradılan “caz-muğam” janrıdır. Dünyanın aparıcı musiqiçiləri Bakı Beynəlxalq Caz Festivalında çıxış edirlər.

Vagif Mustafazadə – Düşüncə dinləyin:

Digər yerli musiqi növü isə aşıq musiqisidir. Saz adlı ənənəvi simli alətdə özlərini müşayiət edən səyyar aşıqlar tərəfindən ifa olunur.

Üzeyir Hacıbəyov Azərbaycan klassik musiqisinin əsasını qoymuşdur. Onun “Leyli və Məcnun” operası (1908) Şərqdə ilk opera olmuşdur. Şərqdə ilk balet və simfonik orkestr də Azərbaycanda yaranmışdır. Klassik musiqiyə marağın artırılması üçün illik Qəbələ Beynəlxalq Musiqi Festivalı təşkil olunur. Bu festival dünyanın müxtəlif yerlərindən tamaşaçıları cəlb edir. Festivalın dördüncü buraxılışının rezident orkestri 2010-cu ildə olduğu kimi Londonda yerləşən Royal Filarmoniya Orkestri olacaq və dirijorlar arasında Fərhad Bədəlbəyli, Dmitri Yablonski və Rauf Abdullayev yer alacaq.

İncəsənət və memarlıq

Tanınmış Azərbaycan rəssamları arasında müasir Azərbaycan landşaft rəngkarlığının banisi Səttar Bəhlulzadə (1909–74) yer alır. O, vətəninin kənd mənzərələrini impressionist üslubda təsvir edərək pastel rənglər və geniş fırça zərbələrindən istifadə etmişdir. Onun əsərlərinin sərgiləri dünyanın müxtəlif yerlərində təşkil olunub.

Tahir Salahov (1928-ci il təvəllüdlü) “sərt üslub”un əsas nümayəndəsi olmuş və bəstəkar Qara Qarayev kimi işçilərin və məşhurların portretləri ilə tanınmışdır. Digər tərəfdən, Toğrul Nərimanbəyov (1930-cu il təvəllüdlü) Azərbaycan xalq həyatının müxtəlif aspektlərini zəngin və parlaq rənglərlə əks etdirmişdir.

Ölkə boyu geniş muzey və qalereya şəbəkəsi vasitəsilə incəsənət nümayiş olunur. Bakıda isə ədəbiyyat, təsviri incəsənət, xalçaçılıq, dekorativ sənət və müasir incəsənətə həsr olunmuş institutlar fəaliyyət göstərir.

Tanınmış Azərbaycan rəssamları

Tanınmış Azərbaycan rəssamları arasında müasir Azərbaycan landşaft rəngkarlığının banisi Səttar Bəhlulzadə (1909–74) yer alır. O, vətəninin kənd mənzərələrini impressionist üslubda təsvir edərək pastel rənglər və geniş fırça zərbələrindən istifadə etmişdir. Onun əsərlərinin sərgiləri dünyanın müxtəlif yerlərində təşkil olunub.

Tahir Salahov (1928-ci il təvəllüdlü) “sərt üslub”un əsas nümayəndəsi olmuş və bəstəkar Qara Qarayev kimi işçilərin və məşhurların portretləri ilə tanınmışdır. Digər tərəfdən, Toğrul Nərimanbəyov (1930-cu il təvəllüdlü) Azərbaycan xalq həyatının müxtəlif aspektlərini zəngin və parlaq rənglərlə əks etdirmişdir.

Ölkə boyu geniş muzey və qalereya şəbəkəsi vasitəsilə incəsənət nümayiş olunur. Bakıda isə ədəbiyyat, təsviri incəsənət, xalçaçılıq, dekorativ sənət və müasir incəsənətə həsr olunmuş institutlar fəaliyyət göstərir.

Azərbaycan memarlığı

Azərbaycan memarlığı müxtəlif üslub və dövrlərin təsirlərini özündə birləşdirir. Tarixi və müasir dövrə aid yüzlərlə memarlıq nümunəsi mövcuddur ki, bunlar müxtəlif estetik üslubları və memarlıq məktəblərini təmsil edir. Qafqaz Albaniyası irsi xüsusilə önəmlidir və həm mülki binalarda, həm də xristian məbədlərində öz əksini tapır. Bu abidələrdən biri Şəkinin Kiş kəndində yerləşir və “alban kilsələrinin anası” hesab olunur. Bu, Qafqazın ən qədim xristian abidəsidir və Azərbaycan hökuməti tərəfindən memarlıq bərpa proqramı çərçivəsində yenidən təmir edilmişdir.

İslamın VII əsrdə Azərbaycanda yayılması ilə İslam memarlıq üslubları qəbul olunmuşdur. Azərbaycan memarlığının zirvəsi X–XII əsrlərə təsadüf edir və Əcəmi Əbubəkr oğlu Naxçıvani tərəfindən Naxçıvanda inşa edilmiş Möminə Xatun türbəsi (1186) həm Azərbaycan, həm də dünya memarlığının incisi hesab olunur.

Azərbaycan memarlığının inciləri arasında İçərişəhər də var. Bakı qalasının daxilində yerləşən bu tarixi şəhər 50-dən çox tarixi və memarlıq abidəsini əhatə edir. Bunlara Şirvanşahlar Sarayı və Qız Qalası da daxildir. Bu abidələr UNESCO-nun Ümumdünya Mədəni İrs Siyahısına daxil edilmişdir.

XIX əsrin sonu – XX əsrin əvvəllərində Bakıda neft sənayesinin sürətli inkişafı mülki və sənaye memarlığının inkişafına təkan verdi. Müstəqilliyin bərpasından sonra sovet dövrünün rəsmi memarlığı yeni və müasir yanaşma ilə əvəz olundu.

Kino

Azərbaycan kinosu 1898-ci ildə, Lümyer qardaşlarının ilk kino nümayişindən cəmi üç il sonra meydana çıxmışdır. O vaxtdan bəri kino sənəti inkişaf edərək müstəqil bir incəsənət sahəsinə çevrilmişdir.

Azərbaycanlı rejissor, ssenarist və operator Rüstəm İbrahimbəyov “Günəşdən Yanmışlar” (1994) filmi üçün yazdığı ssenariyə görə Oskar mükafatı qazanmışdır. Ayaz Salayevin “Yarasa” (1995) filmi isə Fransanın Anje şəhərində keçirilən Beynəlxalq Kino Festivalında Qran Pri mükafatına layiq görülmüşdür.

Azərbaycanlı prodüser Vaqif Mustafayev isə Avropa Kino və Televiziya Akademiyasının üzvü seçilmişdir.

Mətbəx

Azərbaycan mətbəxi Qafqazın ən ləziz mətbəxlərindən biri kimi tanınır. Rəngarəng və məhsuldar kənd təsərrüfatı torpaqları və Xəzər dənizi geniş çeşiddə ət, balıq, meyvə və tərəvəz təklif edir. Xəzər dənizinin kürüsü beynəlxalq səviyyədə məşhur və yüksək qiymətləndirilən delikatesdir.

Azərbaycan mətbəxində 30-dan çox növ şorba mövcuddur və ən məşhur yeməklərdən biri plovdur. Xüsusi tədbirlər üçün quzu, mal əti, toyuq və balıqdan hazırlanan müxtəlif növ kabablar hazırlanır. Quru meyvələr və qoz-fındıq yeməklərdə geniş istifadə olunur. Azərbaycan mətbəxi mövsümi tərəvəzlərin və müxtəlif otların bol istifadəsi ilə seçilir.

Əlaqə

Əgər ACMA-ya üzv olmaq haqqında daha ətraflı məlumat almaq istəyirsinizsə, zəhmət olmasa üzvlük səhifəmizi ziyarət edin. Fəaliyyətlərimiz, tədbirlərimiz və nəşrlərimiz haqqında daha çox öyrənmək üçün isə saytımızın müvafiq bölmələrinə baxa və ya birbaşa bizimlə əlaqə saxlaya bilərsiniz.

Bizimlə əlaqə saxlayın